Léria (en castellanu Lérida en catalán i oficialmenti: Lleida) es la capital dela provincia omónima i tercera capital de provincia en númiru d'abitantis de Cataluña, con 125.677 abitantis (INE 2006) i unus 176.000 abitantis nel área metropolitana.

Léria
Entidad subnacional



Bandera

Escudo


Ubicación de Léria
Coordenadas 41°37′00″N 0°38′00″E / 41.616666666667, 0.63333333333333
Capital Ciudad de Lérida
Entidad Municipio de Cataluña
 • País Bandera de España España
Superficii  
 • Total 212,3 km² Ver y modificar los datos en Wikidata
Altol  
 • Media 155 m s. n. m.
Puebración (2023)  
 • Total 143094 hab.
 • Densidá 674,02 hab/km²
Huso horario UTC+01:00
Código postal 25001–25008
Prefijo telefónico 973
Patrono(a) Anastasio de Lérida
Sitio web oficial

Está bien comunicá por carreteras, utovías (A-2), utopistas (AP-2) i AVE (Línia Mairil-Barcelona). Cerca s'encuentra l'aropuertu de Léria-Alguaire.

Toponimia Edital

Dendi la su hundación, la ciá de Léria á teníu deferentis topónimus, sigún la trasliteración delos conquistaoris: en tiempus delos íberus, Ildirda; baxu'l Imperiu Romanu, Ilerda; baxu'l enfluju del Islam, Lareda; ena edá meya, Leyda; i ogañu tien dos topónimus: "Lleida" ena luenga catalana (topónimu oficial dendi 1992) i "Lérida" nel idioma castellanu.

  • "Lérida" es la denominación tradicional en castellanu i la recomendá pola Real Academia Española [1] (en testus escrebius en castellanu).
  • "Lleida" es la denominación oficial conhormi cola Lei 2/1992,[2] el Goviernu Español i la Lei 1/1998[3] dela Generalitat de Cataluña.

Estoria Edital

Llamandu-si Ildirda, Indíbil i Mandonio defendierun la ciá delos cartaginesis i romanus. Nel añu 205, passó a conocel-si comu Ilerda i al final del sigru III hue hortificá por una puenti de piedra que hue destruía por bandas de bárbarus germánicus. Nel añu 716, la ciá hue acupá polos musulmanis, muandu de nuevu el su nombri, esta ves a Lareda. En 1149 es conquistá pol condi de Barcelona Ramón Berenguer IV i Ermengol VI d'Urgel. Nel 1300 se crea la Nuversidá de Léria, la primera nuversidá dela Corona d'Aragón, ativa hata 1717, quandu el rei Helipi V ordena el su afechamientu. D'esti periodu se conserva la antigua catedral o "Seu Vella". El ferrucarril llega ala ciá en 1860.

Clima Edital

Léria tiini un clima meiterráneu con tendencia continental, qu'es el propiu el Valli el Ebru. Los ivielnus son frescus i los vranus cálius, con lluvias escasas i sequia estival. Es caraterística la ñebla qu'en ivielnu sueli ocupal el valli el Segri duranti dias.

Zonas d'enterés turísticu Edital

  • La Seu Vella(templu el sigru XIV)
  • Parqui la Mitjana. Un parqui natural a las ahueras de Léria, el mas grandi la ciá.
  • Centru d'Arti e la Panera: Centru d'arti contempuráneu.
  • Museu Diocesanu i Comarcal
  • Museu Morera (Pintura).
  • Sala Cristófol.
  • Sala Mercau el Pla.
  • La Canalización: Comprendi la zona colindante a Riu Segri i los hardinis remodelaus de los Campus Elíseus. Endi aquí se puei contemplal una vista maravillosa e la Seu Vella.
  • Auditoriu Municipal Enric Granados.
 
Parc de la Mitjana
  • La catedral (S.XVIII) d'estilu barrocu.
  • La Elesia e Sant Joan, d'estilu neugóticu, correspondi al final el sigru XIX. Diseñu a cargu e Julio de Saracíbar i Celestí Capmany
  • Espital de Santa Maria, frenti a la catedral, un bellu exempru de góticu cevil, contieni diversus equipamientus colturalis, entri ellus el museu arquiológicu i sé del "Institut d'Estudis Ilerdens".
  • La Suda, antigu castillu muehal, frenti a la Seu Vella, ena mesma colina.
  • El castillu templariu e Gardeny
  • Varius enmuebris moernistas
  • Estatua d'Indivil i Mandoni
  • Elesia e San Lorenzu, d'estilu románicu i góticu.
  • Palaciu La Paeria, sei el ayuntamientu, eificiu góticu cevil.
  • Zona nueva e Pardiñes i Balafia
  • Parqui Municipal Las Balsas

Fiestas localis Edital

  • Fiesta Mayol: Coincidiendu cola festiviá e San Anastasiu (patrón de la ciá) se celebra la Fiesta Mayol de Léria a prencipius de mayu. Duranti los dias que duran las fiestas ai diversus atus, entri los que destacan la Batalla e Morus i Cristianus, el Concursu e Huegus Artificialis, u la Batalla e Froris.
  • Aplec del Cargol: Fiesta gastronómica que se celebra una semana aluspués de la Fiesta Mayol, en ella se degustan los cargols (caracolis) que son un platu mu típicu d'esta ciá. La fiesta dura tres dias (de vienris a domingu) i se celebra nel Parqui los Campus Elíseus, ondi las colles (agrupacionis d'amigus) montan las sus casetas. El añu 2004 hue declará "Fiesta d'Enterés Turísticu Nacional".
  • Feria e San Miguel: Feria agraria que se celebra a finalis de setiembri coincidiendu cola festiviá e San Miguel, es la feria agraria mas emportanti d'España, i al igual que la anteriol, tamién se celebra nel Parqui los Campus Elíseus.

Barrius Edital

  • La Bordeta: assitiau nel estrarradiu de la ciá, es el barriu mas puebrau e Léria.
  • Cappont: huntu con Pardiñes i Balafia, el barriu que mas está creciendu. Con grandis centrus d'ociu i el campus universitariu e la UdL. S'alcuentra assitiau ena marhin gocha e riu Segri.
  • Campu e Deportis-Fleming: barriu ondi se concentran grandis eificius residencialis, i grandis centrus comercialis. El su nombri provieni el estayu e fubu que ai ena zona.
  • Balafia: barriu e gran crecimientu residencial, assitiau ena zona moerna i cerca e la estación de tren.
  • Pardinyes: assitiau n'una zona previlehiá, rodeau e naturaleza i estratéhicamenti vinculau al ferrocarril (estación el AVE), el barriu e Pardiñes disponi e callis i rambras con aceras anchas i zonas d'ociu i paseu.
  • La Mariola: barriu bastanti puebrau con numerosus bloquis de viviendas de proteción oficial costruias duranti el franquismu. Asociau estóricamenti cola marhinaliá i la delincuencia, en él se está dandu un procesu e reabilitación sufragau en gran parti pola Heneraliá Catalana.
  • Magraners: barriu el estrarradiu, aislau el restu e la ciá, s'assitia n'una zona endustrial.
  • Secà de Sant Pere: Barriu cercanu a Pardiñas.
  • Zona Alta: Es la zona mas nueva de la ciá.

Seu Vella Edital

 
Imahin la Seu Vella
 
Panorama la Seu Vella

Antigua catedral de la ciá, d'aí el su nombri (el catalán, Seo Vieha). Sin dua anguna, es el monumentu mas emblemáticu e la ciá. S'alza sobri un lombu endi el que se divisa tola ciá.

La su costrución esminció en 1203 i terminó en 1278, i uguañoti unicamenti s'a chambau la iluminancia noturna.

Ijus ilustris Edital

  • Enric Granados
  • Samuel Gili Gaya
  • Ricardo Viñes
  • Joan Oró

En Léria s'alcuentra una las nuversidais más antiguas d'España, hundá en 1297, i que duranti añus hue la primera i única de Cataluña: la Nuversidá de Léria.

El ayuntamientu de Léria recibi, endi mu antigu, el nombri de La Paeria, llamandu-si el alcardi Paer en cap. La ciá de Cervera, tamién ena provincia de Léria, es la sotra única ciá ondi el su ayuntamientu se conoci d'esta horma.

 
Centru e Salú "Rambla de Ferran"

Ciáis ermanás Edital

  • Ferrara, Italia.
  • Foix, Francia.
  • Léria, Colombia.

Referencias Edital

  1. Diccionario panhispánico de dudas, lema Lérida, Real Academia Española
  2. Lei 2/1992, de 28 de hebreru. (BOE n. 52 de 29/2/1992).
  3. Lei 1/1998, de 7 d'aneru, de política luengüística. (BOE n. 36 de 11/2/1998).

Atijus p'ahuera Edital